استرداد جهیزیه در طلاق چگونه است؟
جهیزیه حق زوجه و جزیی از ملک او بوده و زن است که به مرد اجازه می دهد که از وسایلش استفاده کند. اما در بعضی مواقع، مردان ادعا می نمایند که تمام وسایل را خود آن ها تهیه و آماده کرده اند که در این شرایط باید از لحاظ حقوقی وارد عمل شد.
از موضوعات زیادی که دادگاه های خانواده با آن رو به رو هستند، مسائل مالی در خصوص جهیزیه است.
منظور از جهیزیه چیست؟
جهیزیه به مجموعه اشیائی و وسایلی که از سوی خانواده دختر به عروس، هنگام رفتن به منزل شوهر هدیه می گردد، جهاز یا جهیزیه اطلاق می گردد.
در اغلب خانواده‌ها مرسوم است که زوجه متناسب با دارایی و اموال خود و تمکن مالی والدینش، تمام یا بخشی از اثاثیه منزل مورد نیاز خود را به خانه شوهر ببرد. این رسوم را دلایل مختلف اجتماعی و روانی به وجود آورده است.
از آن جایی که تامین معاش خانواده بر عهده شوهر قرار دارد، لذا زن هیچ وظیفه ای در بر آوردن حاجات زندگی از جمله جهاز ندارد. ولی این موضوع در جامعه سنتی ما به عنوان رسومی خوب یا بد رواج پیدا کرده است.
منظور از سیاهه جهیزیه چیست؟
زن برای اثبات مالکیت خود بر اموالش یا همان مالکیت بر جهاز، در دادگاه خانواده باید دلیل داشته باشد.
سیاهه یا همان لیست یا فاکتور جهیزیه، سندی ساده است که ریز اموالی که زوجه به عنوان جهیزیه به منزل شوهر آورده، تعداد اموال و حتی مارک آن درج می شود. این برگه به خودی خود دارای اهمیت نیست و امضا داماد است که آن را اعتبار می بخشد. زیرا منظور از سند، نوشته ای است که دارای امضا بوده و در مراجع قضایی به عنوان دلیل اثبات دعوا شناخته می شود.
برای محکم کاری معمولا افراد خانواده همسر نیز به عنوان شاهد آن را امضا می نمایند. اصولا استرداد جهیزیه بدون داشتن سیاهه امکان پذیر خواهد بود اما دشواری های آن کمی بیشتر است. که معمولا نیاز به مشورت با وکیل خانواده و کسب راه حل های موجود دارد.
در قوانین حقوقی ما تهیه جهیزیه به عهده چه کسی است؟
هر قسمت از قانون یا شرع را مطالعه کنید هیچگاه با این امر مواجه نمی شوید که تامین اسباب و اثاث و وسایل زندگی مشترک بر عهده زن یا پدر زن باشد. اما در عرف جامعه سنتی ایران این موضوع یک کار عادی و حتی بایدی و اجبار تلقی می‌شود، که البته ریشه در این تفکر مرد سالارانه دارد که وظیفه تامین زندگی، خانه و معیشت روزانه و کار بر عهده مرد است پس آوردن وسایل وجهیزیه نیز باید بر عهده زن باشد یا این مثال مانوس که چون ارث دختر نصف ارث پسر است، این کسری باید از طریق جهاز جبران شود.
اما برخلاف این موضوعات و براساس ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، هرچند از عنوان جهیزیه در این ماده استفاده نشده است اما در مبحث نفقه ذکر شده است که نفقه اعم از مسکن، لباس، غذا و اثاث خانه است که در صورت تمکین زوجه بر دوش مرد گذاشته شده است که باید با توجه به شان و منزلت و مقام زن اختصاص یابد.
آیا تخریب یا فروش جهیزیه زن توسط مرد می تواند دارای مجازات کیفری باشد؟
مردی که اقدام به انتقال جهاز همسرش به دیگران می کند، مجرم است و این عمل او در قانون جرم انگاری گردیده است و بیان شده « هر شخصی که مال غیر را با علم به اینکه مال دیگری است، به نحوی از انحاء عینا یا منفعتا و بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل نماید، کلاهبردار محسوب شده و مطابق ماده ۲۳۸ قانون مجازات محکوم می‌گردد. و همچنین است انتقال گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال‌دهنده باشد.»
مالکیت اموال همیشه محترم شمرده شده است و تخریب آن ها نیز جرم انگاری شده است. بنابرای تخریب اموال حتی توسط شوهر نیز قابل پیگیری کیفری خواهد بود زیرا به به مال دیگری ضربه زده است.
برای جرم تخریب در مورد اموال منقول مجازات حبس از شش ماه تا سه سال در نظر گرفته شده است.
در مورد متهم کردن شوهر به عنوان خیانت در امانت، باید حتما اموال و جهیزیه به او تحویل گردد یا سپرده شود و او این اموال را تصاحب کرده یا تلف کند.
اگر در سند عادی سیاهه، شوهر امین عنوان گردد و اموال به او تحویل شود و او این سند وعبارت مذکور را امضا نماید. هر اقدام او در تصرف یا تلف جهیزیه وصف کیفری خواهد داشت.
آیا جهیزیه جزیی از اموال زن محسوب می گردد؟
اصولا در عرف کشور ما جهیزیه اسباب و اثاثیه ای می باشد که زن در زندگی مشترک، به خانه همسر خود می آورد.
وصف آوردن این اموال به خانه شوهر به معنی نصف کردن آن نیست و کماکان آن اسباب، فقط یک مالک دارد و آن هم خود زوجه است، مگر اینکه زن با ورود به زندگی مشترک آن اموال را به شوهرش هبه نماید.
زوج فقط از سمت همسر خود اباحه تصرف در اموال او را دارد یعنی استفاده کردنش از جهیزیه مباح دانسته شده، اما هر زمان که زوجه بخواهد می‌تواند از ادامه تصرف او جلوگیری به عمل آورد ولی به دلیل آنکه عقد ازدواج مبتنی بر از خود گذشتگی و مسامحه است، لذا اخلاقا زوجه این اموال را در اختیار خانواده خود قرار می دهد.
در صورت اختلاف زوجین در بقا یا تلف شدن جهیزیه، ملاک تصمیم گیری محاکم چیست؟
اگر در عقد نکاح، برای جهیزیه سند سیاهه ای تنظیم گردد و شوهر در مقام امین آن را امضا نماید، تصرفات او در آن اموال باید متعارف، معقول و متناسب باشد. اما باید آن اموال را به صاحبش برگرداند و زمانی که در بقا یا تلف شدن چیزی شک گردد با توجه به اصل استصحاب، بقای آن فرض خواهد شد.
اگر مرد، قادر نباشد تلف را به اثبات برساند، محکوم به رد آن مال می گردد. مگر اینکه ثابت نماید که آن مال بدون تعدی و تفریط او از بین رفته است.
از آن جایی که اثبات دعوای استرداد جهیزیه یا دفاع در مقابل این دعوا، دارای پیچیدگی خاصی است و ممکن است بی اطلاعی به برخی مسائل موجب تضرر زوجه یا محکومیت ناروا زوج گردد، حتما قبل از هر گونه اقدام، با یک وکیل متخصص در این رابطه مشورت نمایید.
در صورت اختلاف بین زن و شوهر در مالکیت جهیزیه، ملاک تصمیم گیری چیست؟
اختلاف در مالکیت جهیزیه زمانی به وجود خواهد آمد که سند سیاهه جهاز موجود نیست. زیرا با وجود سند سیاهه، مرد به در اختیار قرار داشتن مالکیت اموال نزد زوجه به نحوی اقرار کرده است.
زمانی که معین نشده کدام اموال جز جهیزیه است و کدام اموال در طول زندگی مشترک خریداری گردیده است، قاعدتا دادگاه سندی برای اثبات مالکیت زوجه در اختیار ندارد و بر اساس علم خود و عرف محل باید حکم صادر کند.
مثلا در عرف شهر اصفهان تمام و کمال اسباب یک منزل توسط زوجه به خانه زوج آورده می شود، اگر مرد مدعی گردد که اموال جز جهیزیه نیست باید این امر را ثابت نماید. اما اگر علم قاضی و اوضاع و احوال و عرف شهر نیز کمکی به این مشکل نکند، چاره ای نداریم که به دامان اماره تصرف متوسل شویم.
طبق قاعده، تصرف به عنوان مالکیت دلیل مالکیت خواهد بود. بنابراین تصرف اختصاصی طرفین، به عنوان مالکیت آن قلمداد می شود. برای مثال ریش تراشی که صرفا در اتاق مرد است و مورد استفاده اوست مال اوست.. اگر هم تصرف اختصاصی وجود نداشت، استعمال عرفی مد نظر قرار خواهد گرفت.
بر اساس رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور، از اثاث منزل آنچه که عرفا متعلق به زن است برای او و آن چه که متعلق به مرد است به شوهر متعلق خواهد شد و در مورد سایر اموال، مشترک بین زن و مرد تقسیم می‌گردد.
چه اقدامات احتیاطی برای حفظ و نگهداری جهیزیه از سوی زوجه قابل پیگیری قانونی است؟
درخواست صدور دستور موقت
زوجه می تواند از دادگاهی که صالح به رسیدگی به اصل دعوی است درخواست دستور موقت نماید.
دستور موقت مانع نقل و انتقال مال و هرگونه خسارت به آن در آینده خواهد شد.
در خواست صدور قرار تامین خواسته
تامین به معنای در امنیت قرار دادن خواسته است که هم قبل از دعوی استرداد ممکن است انجام شود هم بعد از آن، ولی چنانچه قبل از مطرح کردن دعوی اصلی طرح گردد باید ظرف مهلت ده روز دادخواست برای دعوی اصلی به دادگاه ارائه شود.
تقاضای تامین دلیل
اگر خواهان دعوا، اسناد و مدارکی دال بر موجود بودن اموال و جهیزیه در محل زندگی مشترک در اختیار ندارد یا سندی که بیان گر تحویل جهیزیه به شوهر است، موجود نیست. می‌تواند با درخواست تامین دلیل از شورای حل اختلاف تمامی اموال موجود در خانه را صورت برداری و توسط کارشناس متخصص یا عضو شورا، لیست دقیق اموال را به دست آورد تا ادله کامل برای طرح دعوای خود داشته باشد.
شکایت کیفری از شوهر
فروش جهیزیه توسط شوهر، می‌تواند از سوی دادسرا و دادگاه به عنوان فروش مال غیر مورد تعقیب قضایی قرار گیرد.
اولین گام در روند عملی استرداد جهیزیه چیست؟
هر فردی می تواند قبل از تقدیم دادخواست، حق خود را به وسیله ارسال اظهارنامه طلب نماید. به شرط اینکه زمان طلب رسیده باشد. فردی که اظهارنامه به دستش رسیده است قادر خواهد بود پاسخ خود را در آن درج کند اما معمولا عموم مردم از این کار خودداری می نمایند.
دادگاه صالح برای طرح دعوای استرداد جهیزیه کجاست؟
دعوای استرداد جهیزیه طبق ماده چهار قانون حمایت از خانواده در دادگاه های خانواده با ارائه دادخواست مطرح می شود. اما اگر مبلغ خواسته، زیر بیست میلیون تومان باشد باید از طریق شورای حل اختلاف، مراحل پیگیری انجام شود.
پیشنهاد می گردد به دلیل جوانب متعدد و بعضا پیچیده در اثبات دعوای استرداد جهیزیه یا دفاع در دعوای مطرح شده در این خصوص، لطفا قبل از هرگونه اقدام قضایی، اطلاعات نحوه دعوای و دفاع از آن را کامل نمایید.
هزینه های دادرسی استرداد جهیزیه به چه میزان است؟
دعوای استردادجهیزیه یک دعوی مالی می باشد که تعیین این موضوع برای تعیین کردن مقدار هزینه دادرسی اهمیت دارد.
برای رسیدگی به هر دعوای حقوقی و کیفری، نیاز به پرداخت هزینه دادرسی و سایر هزینه‌های مرتبط با آن است. در واقع هزینه دادرسی، به هزینه‌هایی اطلاق می‌گردد که توسط نهادهای دولتی و حاکمیتی برای رسیدگی به دعاوی و شکایات، دریافت می گردد. لذا رسیدگی به درخواست استرداد جهیزیه نیز، از شمول این قاعده مستثنی نیست.
اگر زوجه درخواست استرداد جهیزیه را به دادگاه تقدیم کند، هزینه دادرسی آن را باید مطابق دعاوی مالی که قبلا نیز ذکر شد پرداخت کند و در نهایت در صورتی که زوج محکوم به پرداخت آن به همسر خود گردد، زوجه می‌تواند هزینه دادرسی را با عنوان تادیه خسارت و هزینه‌های دادرسی، از دادگاه مطالبه کند و دادگاه نیز با توجه به مدارک و دلایل مورد استناد زوجه، حکم به پرداخت این هزینه ها توسط زوج ، صادر می نماید.
از آن جایی که برای ثبت دادخواست استرداد جهیزیه، دادگاه های خانواده صلاحیت رسیدگی دارند، هزینه دادرسی هم با توجه به نحوه دعوایی که به این مرجع ارجاع شده است تعیین می گردد.
اما در مجموع هزینه دادرسی از مرحله ثبت شکایت تا صدور رای و هزینه های مرحله اجرا و همچنین تعرفه های حق الوکاله وکیل در صورت اخذ وکیل، هزینه های کارشناسی و هزینه های ثبت شکواییه هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه اعلام می گردد.
برای اطلاع از تعرفه خدمات قضایی در سال 1400 می توانید به قانون بودجه کشور مراجعه نمایید.
آیا برای طرح دعوای استرداد جهیزیه به استفاده از خدمات وکیل نیاز است؟
دعوای استرداد جهیزیه نیزاز دعاوی بی شمار در محاکم دادگستری محسوب می گردد، دعوای استرداد جهیزیه دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات کافی در مورد آن‌ها ندارند.
مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در زمینه مسائل حقوقی، دارای تخصص، بینش و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به پرونده‌های مربوط به حقوق خانواده، خصوصا موضوع استردادجهیزیه، گره گشای موکل خود باشند.
از مهم ترین مزایای استفاده از وکلای طلاق 24 در فرآیند استرداد جهیزیه: صرفه جویی در وقت و هزینه، کسب نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، چالش برانگیز، وقت گیر و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حقوق زوجه در پروسه رسیدگی به درخواست طلاق خواهد بود.
اگر می خواهید طرح دعوای شما در خصوص استرداد جهیزیه به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته تان را به راحتی بدست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید. اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در روند پرونده تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.
همچنین وکلای دادکستری قادرند در مورد کم و کیف دعوای طرح شده و نحوه تنظیم دادخواست، شما را راهنمایی کنند و قادرند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای اثبات دعوا، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی شکایت شما را تا حدودی پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.
پس اگر شما هم قصد طرح دعوای استرداد جهیزیه خود را دارید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره حقوقی داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در طلاق 24، با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.
زمان استرداد جهیزیه چه زمانی است و طرح دعوای استرداد جهیزیه چقدر زمان میبرد؟
استرداد جهیزیه زمان مشخصی ندارد، زیرا زن در هر شرایطی مالک اموالش است و هر وقت بخواهد می تواند آن را پس بگیرد و این امر ربطی به دعوای طلاق نخواهد داشت. حتی اگر زن، زندگی مرفه و بدون مشکلی داشته باشد نیز می تواند دادخواست استرداد جهیزیه را مطرح کند.
شایان ذکر است این مسئله البته در عرف مطرح نیست و استرداد جهیزیه، بیشتر در مراحل قبل از طلاق اتفاق می افتد.
متاسفانه طرح اینگونه دعاوی که می تواند همزمان با تقاضای طلاق هم مطرح شود نیز حجم زیادی از پرونده‌های قضایی دادگاه ها را به خود اختصاص داده است.
بنابراین از آن جایی که متاسفانه همه روزه شاهد طرح این دعوی در سطح محاکم قضایی مختلف هستیم، باید عنوان کرد که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست. ولی مطمئنا کارشناسان و وکلای شاغل در این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری وانجام پرونده های مختلف استرداد جهیزیه کسب نموده اند، می توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
برای جلوگیری از رد شکایت خود توصیه می کنیم قبل از طرح دعوا، حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل حقوقی در حوزه فعالیت مسایل خانواده، مسیر موفقیت پرونده خود را بررسی نمایید.
برای طرح دعوای استرداد جهیریه چه مدارکی باید به همراه داشته باشم؟
شما باید برای طرح دعوای استرداد جهیزیه، مدارک لازم زیر را ضمیمه دادخواست خود نمایید:
- هر دلیلی که نشان دهنده و اثبات کننده رابطه زوجیت یا اتمام رابطه زوجیت باشد مثل عقد نامه، گواهی عدم سازش و غیره.
- سند سیاهه ای که از داماد گرفته شده مبنی بر اینکه مال به او تحویل داده شده است. ذکر شد که این برگه حتما باید به امضای داماد رسیده باشد.
- سایر مدارک در صورت موجود بودن مثل تامین دلیل، شهادت شهود در سیاهه، استشهادیه مبنی بر تعدی و تفریط جهیزیه و غیره.
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در دفاع از دلایل استنادی شوهرتان، شما نیز باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت بر مالکیت جهیزیه به نام شما است را در صورت نیاز به دادگاه ارائه کنید و آن ها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده نمایید.
توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی قضات نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست. البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر شکایت پیش بینی شده، می تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی تری را برای شما مشخص نماید.
نحوه تنظیم شکایت و پشتیبانی به چه صورت است؟
مطمئنا مطرح کردن هر شکایتی در زمینه های حقوقی یا کیفری یا اداری، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی شامل هزینه دادرسی و ثبت شکایت، هزینه های کارشناسی و غیره خواهد بود.
در پرونده ها مختلف دیده شده که شاکی یا خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها و ثبت شکواییه، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، شکایتش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است.
