طلاق در اسلام
طلاق، در حالت کلی به معنای پایان شرعی و قانونی ازدواج و جدا شدن زوجین از یکدیگر می‌باشد و در پی انجام طلاق، حقوق و تکالیف متقابل بین زوجین، از بین می‌رود و دیگر هیچ حق و تکلیف بین آنها وجود نخواهد داشت.
معمولا طلاق هنگامی اتفاق می‌افتد که استحکام رابطه زناشویی از بین می‌رود و به دلایل مختلفی طرفین دیگر نمی‌توانند با یکدیگر زندگی کنند و تصمیم به جدایی از یکدیگر می‌گیرند و در پی آن، دادخواست طلاق خود را که می‌تواند به صورت یک طرفه یا توافقی باشد، به دادگاه ارائه می‌دهند.
پس از طی شدن مراحل مربوطه و همچنین گذراندن جلسات مشاوره لازم، صیغه طلاق بین زوجین جاری می‌شود و از آن پس آنها دیگر زن و شوهر به حساب نمی‌آیند و مسئولیتی در قبال یکدیگر ندارد.
برای انجام طلاق، باید تشریفات قانونی خاصی رعایت شود و مدارک لازم به دادگاه ارائه شود.
طلاق و بطلان ازدواج در قوانین گرفته شده از اسلام
در بسیاری از مواقع، افراد طلاق و بطلان ازدواج را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند و فکر می کنند که این دو دارای مفهوم یکسان هستند. به همین منظور قصد داریم تا تفاوت آنها را بیان کنیم.
همانطور که بیان شد، طلاق هنگامی اتفاق می‌افتد که عقد نکاح صورت گرفته باشد و پس از آن، زوجین به هر دلیلی تمایل به فسخ عقد نکاح داشته باشند.
بطلان ازدواج با طلاق متفاوت است و به این معنا است که عقد نکاح، از ابتدا باطل بوده و به طور صحیح انجام نشده است که می‌تواند دلایل مختلفی را دارا باشد و اگر شروط ذیل درباره عقد نکاح رعایت نشوند، آن عقد باطل است:
وجود موانع قانونی پیش‌بینی شده در عقد نکاح
هنگام انعقاد عقد نکاح باید به موانع قانونی بیان شده در قانون مدنی حتما توجه شود چرا که در صورت نادیده گرفتن آنها، ازدواج باطل است.
موارد مذکور عبارت‌اند از:
- نکاح با پدر و اجداد و یا مادر و جدات هر قدر که بالا برود.
- نکاح با اولاد هر قدر که پایین برود.
- نکاح با برادر و خواهر و اولاد آنها تا هر قدر که پایین برود.
- نکاح با عمات و خالات خود و عمات و خالات پدر و مادر و اجداد و جدات .
- نکاح با زنی که قرابت رضاعی با مرد داشته باشد البته با جمع آمدن شرایط مندرج در ماده 1046 قانون مدنی.
- نکاح بین مرد و مادر و جدات زن او از هر درجه که باشد اعم از نسبی و رضاعی.
- نکاح بین مرد و زنی که سابقا زن پدر یا زن یکی از اجداد یا زن پسر یا زن یکی از احفاد او بوده هر چند رضاعی.
- نکاح بین مرد با اناث از اولاد زن او از هر درجه که باشد ولو رضاعی مشروط بر اینکه بین زن و شوهر زناشویی واقع نشده باشد.
- نکاح مرد با خواهر زن اگر چه موقت باشد چه نسبی باشد و چه رضاعی.
- نکاح با دختر برادر زن و یا دختر خواهر زن بدون اجازه زن.
- نکاح با زن شوهر دار یا زنی که در عده طلاق یا عده وفات است با علم به علقه زوجیت و عده و حرمت نکاح.
- نکاح مجدد مرد با زنی که به علت لعان یا علل دیگر در عده نه طلاق است از ناحیه زوج.
- نکاح در حال احرام که با علم به حرمت موجب حرمت ابدی می‌باشد.
- نکاح با زنی که سابقا شوهر دار بوده و مرد در حالی که او شوهر دار بوده یا در عده رجعیه بوده ، با وی زنا کرده باشد که در این صورت حرمت ابدی بین ایشان حادث می‌گردد.
- نکاح با مادر یا دختر یا خواهر پسری که مرد قبلا با او عمل شنیع نموده است.
- نکاح زن مسلمان با غیر مسلمان.
وجود شرط مبطل ضمن عقد نکاح
این مورد نیز به این معنا است که در ضمن عقد نکاح شرطی وجود داشته باشد که هم خودش باطل باشد و هم باعث بطلان عقد می‌شود که در ضمن آن شرط واقع شود.
برای مثال ضمن عقد نکاح شاید به این اشاره شود که زوجین، حق تمتع جنسی از یکدیگر را ندارند. این شرط در حالت کلی باطل تلقی می‌شود. چرا که ذات و طبیعت عقد نکاح، استمتاع جنسی زوجین است و نمی‌تواند عدم آن شرط شود.
عدم رعایت شرایط اساسی صحت عقد نکاح اعم از دائم و موقت
برای این مورد می‌توانیم بیان نمایم که برخی شرایط ذکر شده‌اند از جمله اینکه طرف قبول کننده عقد، باید همان نکاحی را بخواهد که طرف پیشنهاد دهنده آن پیشنهاد داده است و شک و شبهه‌ای در این مورد وجود نداشته باشد. یا اینکه زن و شوهر باید دقیقا معلوم و معین باشند و شبهه‌ای در رابطه با ماهیت یا موجودیت آنها وجود نداشته باشد.
تعلیق در نکاح وجود نداشته باشد و این به این معنا است که عقد نکاح باید منجز باشد و اینگونه نباشد که انعقاد آن به آینده بستگی داشته باشد.
حق طلاق در اسلام برای چه کسی است؟
در حالت کلی، حق طلاق در دین اسلام برای مردان است و در قانون مدنی نیز به این موضوع اشاره شده و بیان شده است که زوج هر زمانی که بخواهد می‌تواند از حق طلاق خود استفاده کند و برای این کار نیز لازم نیست تا دلیل محکمه‌پسندی به دادگاه ارائه دهد.
اما شایان توجه است که بگوییم، در ادامه این ماده و در تبصره آن، به حق طلاق برای زوجه نیز اشاره شده است و بیان شده است که او نیز در شرایط خاصی می‌تواند حق طلاق داشته باشد و دادخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه دهد.
بنابراین در حالت کلی اگر بخواهیم در رابطه با حق طلاق در اسلام صحبت کنیم، باید بگوییم که آن به طور مطلق برای مردان در نظر گرفته شده است و زنان فقط در مواردی مانند عسر و حرج یا داشتن وکالت در طلاق یا موارد دیگر که توسط قانونگذار ذکر شده اند، می‌توانند درخواست طلاق دهند.
منشاء این حق طلاق در اسلام از از روایات نبوی مانند:«الطَّلاقُ بِیَدِ مَن أَخَذَ بِالسّاقِ؛ طلاق در اختیار کسی است که مالک ساق است» گرفته شده است.
در قرآن نیز از حق طلاق و اختصاص آن برای مرد چیزی گفته نشده است.اما در آیات مرتبط با طلاق، در رابطه با طلاق دادن مرد و طلاق داده شدن زن صحبت شده است و بنابراین در تفاسیر و روایات نیز چنین برداشت شده است که حق طلاق برای مرد است.
در رابطه با چرایی اختصاص حق طلاق به مردان، بیانات صریحی وجود ندارد اما به بیان برخی از بزرگان دین اسلام و صاحب نظران، این حد به دلیل این برای مردان در نظر گرفته شده است که عشق و علاقه وی در زندگی نقش مهمتری را ایفا می‌کند و اگر یک زن از زندگی مشترک رضایت نداشته باشد و بخواهد که آن را تمام کند، مرد می‌تواند با عشق و علاقه، او را به ادامه زندگی مشترک ترغیب کند اما این اتفاق برای مرد نمی‌تواند صورت گیرد به همین دلیل برای مردان، در ازدواج و نکاح حق طلاق در نظر گرفته شده است و می‌توانند برای پایان دادن به زندگی مشترک از آن استفاده کنند.
حقوق مالی زن هنگام طلاق در اسلام
با توجه به ماده واحده قانون اصلاح مقررات طلاق مصوب ۱۳۷۱، اگر مرد خواهان طلاق باشد، ملزم است که حقوق مالی زن را اعم از اجرت المثل، نصف دارایی، نحله، نفقه و مهریه را پرداخت نماید.
بسیاری از این حقوق، هنگام انعقاد عقد نکاح ذکر می‌شوند اما مثلا اجرت المثل می‌تواند هنگام طلاق و با تشخیص دادگاه پرداخت شود و عبارت است از کارهایی که زن در خانه انجام می‌داده و باید در عوض آنها، اجرتی به زن داده شود.
در پایان می‌توان گفت که مهمترین حق مالی زن در ازدواج مهریه است و حتما باید در عقد نکاح ذکر شود و اهمیت آن به قدری است که بیان شده است اگر برای عقد نکاح مهریه مشخص نشده باشد، باطل است و صحیح نیست.
حضانت فرزندان هنگام طلاق در اسلام
با توجه به قوانین جمهوری اسلامی ایران، حضانت فرزندان تا هفت سالگی بر عهده مادر است و وی می‌تواند هزینه‌های نگهداری فرزند را نیز از پدر وی دریافت کند و حتی قانونگذار این حق را برای او در نظر گرفته است که در قبال شیری که به فرزند داده است، درخواست پول کند.
اما در رابطه با ریشه این موجود در اسلام باید بیان نماییم که گفته شده است چون هزینه‌های فرزند با پدر او است و خرج‌های زندگی را می‌دهد، بنابراین، پس از هفت سالگی نیز حضانت او را بر عهده خواهد داشت و از او نگهداری خواهد کرد.
در ادامه باید بگوییم که این یک حق انحصاری برای مرد نیست و زوجین می‌توانند با توافق یا حتی درخواست زن به دادگاه، این حق را به زن بدهند و حضانت فرزند برای زن باشد.
تجربه دیگران در رابطه با طلاق در اسلام
با توجه به مطالب فوق نتیجه می‌گیریم که با توجه به اصول و قواعد اسلامی، درست است که طلاق مورد تشویق واقع نشده است اما در جایی که لازم است می‌توان آن را اعمال کرد و به عقد نکاح پایان داد.
بسیاری از افراد نیز که از این حق قانونی و شرعی خود استفاده کرده‌اند احساس رضایت داشته و به این نتیجه رسیده‌اند که طلاق گرفتن بسیار بهتر از ادامه زندگی مشترک با شخصی است که برای آنها مناسب نیست و باعث ایجاد حس بد و عدم انگیزه برای ادامه زندگی شده است.
همچنین در مقابل، برخی از افراد دیگر نیز گفته‌اند که این طلاق باعث شده است که دچار مشکلات روحی و روانی متعددی شوند و یا انگیزه خود را برای ادامه زندگی از دست بدهند.
در نهایت می‌توان گفت که این تصمیم، بسیار مهم و تاثیر گذار در زندگی آینده یک فرد است و اهمیت آن به اندازه ازدواج یا حتی بیشتر از آن می‌باشد بنابراین لازم است که طرفین از از تصمیم خود اطمینان حاصل کرده و سپس اقدام کنند.
آیا زن در اسلام حق طلاق دارد؟
همانطور که پیشتر بیان کردیم حق طلاق در حالت کلی برای مرد است اما زوجه نیز در شرایط خاصی می‌تواند درخواست طلاق را ارائه دهد. برای مثال می‌تواند طلاق خلع بگیرد و این به این معناست که شرایط زندگی آنقدر برای وی سخت شده است که ترجیح می‌دهد در ازای مبلغی که به اندازه مهریه یا کمتر از آن باشد از همسر خود طلاق بگیرد.
مدارک لازم برای ثبت دادخواست طلاق
در رابطه با اینکه چه مدارکی برای ثبت طلاق لازم است باید بگوییم که اگر مرد بخواهد درخواست طلاق بدهد، باید سند ازدواج و مدارک شناسایی طرفین را به همراه داشته باشد.
اما مدارک لازم برای ثبت درخواست طلاق از سوی زوجه با پیچیدگی بیشتری همراه است و بستگی به این دارد که او به چه دلیلی می‌خواهد طلاق بگیرد و مثلا اگر به دلیل عسر و حرج باشد، باید بتواند آن را ثابت کند تا پس از آن دادخواست طلاق وی ثبت شود.
در رابطه با طلاق توافقی نیز باید بگویم که مدارک زیادی برای آن نیاز نیست و پس از اینکه آنها دادخواست طلاق خود را ثبت کردند، باید چند جلسه مشاوره اجباری را بگذرانند و اگر سازش بین آنها ایجاد نشد، حکم عدم امکان سازش برای آنها صادر می‌شود و پس از آن درخواست طلاق آنها ثبت می‌شود.
در حالت کلی طلاق گرفتن دارای تشریفات خاصی است و باید مدارک خاصی به دادگاه ارائه شود. به همین منظور بهتر است که پیش از ثبت طلاق از مشاوره‌های یک وکیل و حقوقدان خبره آگاهی یابید و پس از آن در کمترین زمان طلاق خود را ثبت کنید.
به همین منظور می‌توانید از طلاق ۲۴ استفاده کنید و وکیل مورد نظر خود را انتخاب کرده و در کمترین زمان و با کمترین هزینه از مشاوره‌های وی استفاده کنید.
